Mỗi website được xây dựng từ nhiều lớp công nghệ khác nhau, phối hợp nhịp nhàng để hiển thị nội dung và mang lại trải nghiệm cho người dùng. Nền tảng cốt lõi, cấu trúc bộ khung cho mọi trang web, chính là HTML. Việc nắm vững “html là gì” mở ra cánh cửa hiểu biết về cách thức hoạt động cơ bản của internet và là kỹ năng khởi đầu cho bất kỳ ai muốn tham gia vào lĩnh vực phát triển web

Bài viết này đi sâu giải đáp “html là gì“, khám phá những điều cần biết về ngôn ngữ nền tảng này và vai trò của nó trong việc kiến tạo thế giới web.

Table of Contents

Html là gì?

HTML là chữ viết tắt của HyperText Markup Language. Để hiểu rõ “html là gì“, cần phân tích từng phần của tên gọi này. “HyperText” đề cập đến khả năng liên kết từ văn bản này sang văn bản khác (chính là các đường link mà chúng ta vẫn thấy trên web). “Markup Language” có nghĩa là ngôn ngữ đánh dấu. Điều này giải thích bản chất của HTML: nó sử dụng các “đánh dấu” hay còn gọi là các “thẻ” (tags) để mô tả cấu trúc và ý nghĩa của nội dung bên trong một tài liệu văn bản.

Một điểm quan trọng cần làm rõ khi tìm hiểu “html là gì” là phân biệt HTML với ngôn ngữ lập trình. Câu hỏi “html có phải ngôn ngữ lập trình” hay khẳng định “html là ngôn ngữ lập trình” là một nhầm lẫn phổ biến. Thực tế, HTML không phải là ngôn ngữ lập trình. Ngôn ngữ lập trình có khả năng thực hiện các tác vụ tính toán, xử lý logic phức tạp, đưa ra quyết định dựa trên điều kiện (ví dụ: if/else statements), hoặc lặp lại một hành động nhiều lần (loops). Ngược lại, HTML không có khả năng này. HTML đơn thuần chỉ định nghĩa cái gì xuất hiện trên trang (ví dụ: đây là một tiêu đề, đây là một đoạn văn, đây là một hình ảnh, đây là một liên kết) và vị trí cấu trúc của chúng trong tài liệu. Nó mô tả cấu trúc và ngữ nghĩa của nội dung, không mô tả cách thức thực hiện logic. Vì vậy, đó là ngôn ngữ đánh dấu để xây dựng cấu trúc web.

Vai trò nền tảng của HTML thể hiện ở việc nó cung cấp sườn cơ bản cho mọi trang web. Dù một trang web có phức tạp đến đâu với các hiệu ứng động, giao diện đẹp mắt hay tính năng tương tác cao, nó vẫn phải dựa trên cấu trúc HTML ban đầu để định nghĩa các khối nội dung cơ bản. Hiểu được “ngôn ngữ html là gì” chính là đặt viên gạch đầu tiên trên con đường tìm hiểu về cách website được tạo ra.

Html dùng để làm gì? Ứng dụng trong thực tế

Sau khi nắm được “html là gì“, câu hỏi tiếp theo là “html dùng để làm gì?”. HTML đóng vai trò thiết yếu trong việc xây dựng mọi trang web trên internet. Các ứng dụng chính của HTML bao gồm:

Tạo cấu trúc trang web: HTML định nghĩa các thành phần cơ bản của một trang web như tiêu đề trang, phần đầu (header), chân trang (footer), thanh điều hướng (navigation), các phần nội dung chính (sections, articles), các khu vực bên lề (asides). Nó tạo ra một hệ thống phân cấp và tổ chức nội dung rõ ràng.
Nhúng nội dung: HTML cho phép chèn các loại nội dung khác nhau vào trang web. Từ văn bản thuần túy, HTML có thể nhúng hình ảnh (<img>), video (<video>), âm thanh (<audio>), các tài liệu khác (PDF), hoặc nội dung từ website khác (<iframe>).
Tổ chức ngữ nghĩa cho nội dung: Bằng cách sử dụng các thẻ ngữ nghĩa (semantic tags) như <article>, <nav>, <aside>, <header>, <footer>, HTML không chỉ định nghĩa cấu trúc cho trình duyệt hiểu mà còn truyền tải ý nghĩa của từng phần nội dung đó cho cả con người và máy móc (như các công cụ tìm kiếm).
Tạo liên kết: Như tên gọi “HyperText”, HTML tạo điều kiện liên kết các trang web với nhau thông qua thẻ neo (<a>). Đây là nền tảng của World Wide Web, cho phép người dùng di chuyển từ trang này sang trang khác một cách dễ dàng.
Xây dựng form: HTML cung cấp các thẻ để tạo form thu thập thông tin người dùng (<form>, <input>, <textarea>, <button>). Đây là thành phần quan trọng cho các chức năng tương tác như đăng nhập, đăng ký, tìm kiếm, gửi phản hồi.

Tóm lại, HTML cung cấp bộ công cụ cơ bản để xây dựng nội dung và cấu trúc nền tảng cho bất kỳ trang web nào, làm cho nội dung có thể được trình bày và truy cập trên môi trường web. Việc thành thạo “html dùng để làm gì” là bước đi đầu tiên để tạo ra các trang web đơn giản.

Cấu tạo cơ bản của Html: Thẻ (Tags) và yếu tố (Elements)

Đơn vị cơ bản cấu thành nên mã HTML chính là các thẻ (tags). Để hiểu rõ “thẻ html là gì“, hãy hình dung chúng như những nhãn đánh dấu bao quanh các phần nội dung. Một thẻ HTML được viết bằng cách đặt tên thẻ vào giữa dấu ngoặc nhọn (< và >). Ví dụ, thẻ <p> dùng để đánh dấu một đoạn văn bản.

Hầu hết các thẻ HTML hoạt động theo cặp: một thẻ mở (ví dụ: <p>) và một thẻ đóng (ví dụ: </p>). Thẻ đóng có thêm dấu gạch chéo (/) trước tên thẻ. Nội dung nằm giữa cặp thẻ mở và thẻ đóng tạo thành một “yếu tố HTML” (HTML Element). Ví dụ:

Trong ví dụ trên, <p> là thẻ mở, </p> là thẻ đóng, và “Đây là nội dung của đoạn văn bản.” là nội dung. Cả ba kết hợp lại tạo thành một yếu tố <p>.

Một số thẻ không có nội dung bên trong hoặc nội dung được nhúng từ nguồn khác thì là thẻ tự đóng, chỉ cần một thẻ duy nhất kết thúc bằng dấu gạch chéo trước dấu ngoặc nhọn đóng (mặc dù trong HTML5, dấu gạch chéo này không còn bắt buộc cho nhiều thẻ): ví dụ <br> (ngắt dòng), <hr> (đường kẻ ngang), <img src=”duong_dan_anh.jpg” alt=”Mo ta anh”/>.

Ngoài ra, các thẻ HTML còn có thể có các thuộc tính (Attributes), cung cấp thông tin bổ sung về yếu tố đó. Thuộc tính được viết trong thẻ mở, theo cú pháp ten_thuoc_tinh=”gia_tri_thuoc_tinh”. Ví dụ, thẻ <img> dùng để nhúng hình ảnh, thuộc tính src (source) chỉ định đường dẫn đến file ảnh, và thuộc tính alt (alternative text) cung cấp mô tả thay thế cho ảnh:

Tập hợp tất cả các thẻ, yếu tố và thuộc tính này được viết thành một chuỗi văn bản, tạo thành “mã html là gì” – chính là code nguồn của trang web. Trình duyệt web sẽ đọc và diễn dịch “mã html là gì” này để hiển thị trang web theo đúng cấu trúc đã định bởi “thẻ html là gì” và các yếu tố liên quan.

Tệp tin Html và định dạng

Mã HTML mà chúng ta viết được lưu trữ trong các tệp tin trên máy tính hoặc máy chủ web. Để hiểu “file html là gì“, hãy nghĩ đến nó như một tài liệu văn bản đặc biệt, chứa toàn bộ “mã html là gì” đã được viết theo đúng cú pháp.

Các tệp tin này thường có đuôi mở rộng là .html hoặc .htm. Khi bạn truy cập một địa chỉ web, trình duyệt sẽ yêu cầu máy chủ gửi về tệp tin HTML tương ứng (thường là index.html cho trang chủ). Tệp tin .html chính là “file html là gì” mà trình duyệt cần để bắt đầu hiển thị nội dung.

Khái niệm “định dạng html là gì” đề cập đến tập hợp các quy tắc và chuẩn mực về cú pháp, ngữ nghĩa mà mã HTML cần tuân theo để được coi là hợp lệ. Các tổ chức như W3C (World Wide Web Consortium) đặt ra các tiêu chuẩn này. Việc viết mã theo đúng “định dạng html là gì” đảm bảo rằng “mã html là gì” của bạn sẽ được các trình duyệt khác nhau hiểu và hiển thị một cách nhất quán nhất có thể. Một “file html là gì” chứa mã không tuân thủ đúng “định dạng html là gì” có thể dẫn đến lỗi hiển thị hoặc hành vi không mong muốn trên trình duyệt.

Html và trình duyệt web

Mã HTML tự nó không tạo ra một trang web trực quan. Vai trò đó thuộc về trình duyệt web. Để hiểu “trình duyệt html là gì” hay “trình html là gì“, chúng ta cần nhận ra rằng đây chính là các phần mềm mà người dùng sử dụng hàng ngày để truy cập internet, ví dụ như Google Chrome, Mozilla Firefox, Microsoft Edge, Apple Safari, v.v.

Chức năng cốt lõi của “trình duyệt html là gì” là đọc “file html là gì“, diễn dịch “mã html là gì” theo đúng “định dạng html là gì” và hiển thị nội dung đó thành một trang web có thể nhìn thấy và tương tác được. Quá trình này bao gồm việc phân tích cú pháp mã HTML, xây dựng cấu trúc cây của tài liệu (gọi là DOM – Document Object Model), yêu cầu các tài nguyên khác như CSS, JavaScript, hình ảnh được liên kết, và cuối cùng là hiển thị tất cả lên màn hình theo chỉ dẫn của “thẻ html là gì” và các thuộc tính của chúng.

Mỗi “trình duyệt html là gì” có công cụ diễn dịch riêng, mặc dù tất cả đều cố gắng tuân thủ các tiêu chuẩn web. Điều này lý giải tại sao đôi khi một trang web có thể hiển thị hơi khác nhau trên các trình duyệt khác nhau, đặc biệt nếu mã HTML hoặc CSS không tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn mực về “định dạng html là gì“. Việc hiểu “trình html là gì” và cách nó xử lý HTML là rất quan trọng đối với nhà phát triển web để đảm bảo tính tương thích.

Mối quan hệ giữa Html với CSS và JavaScript

HTML tạo ra cấu trúc cơ bản của trang web, nhưng tự nó, một trang HTML thuần túy trông khá đơn giản và nhàm chán, giống như một bộ xương. Để làm cho trang web trông hấp dẫn, có bố cục đẹp mắt và màu sắc sống động, chúng ta cần đến CSS. CSS (Cascading Style Sheets) là ngôn ngữ định kiểu, mô tả cách các yếu tố HTML sẽ được hiển thị trên màn hình (font chữ, màu sắc, khoảng cách, bố cục, hiệu ứng…). CSS “khoác lên” cho cấu trúc HTML một “lớp áo”, biến các thành phần cơ bản thành giao diện người dùng thân thiện và thẩm mỹ.

Để trang web trở nên tương tác, phản hồi hành động của người dùng (như nhấp chuột, nhập dữ liệu form), hoặc thay đổi nội dung động mà không cần tải lại trang, chúng ta sử dụng JavaScript. JavaScript là một ngôn ngữ lập trình (khác với HTML) chạy trên trình duyệt. Nó có khả năng truy cập và thay đổi cấu trúc HTML (DOM), thay đổi kiểu dáng CSS, và thực hiện các logic phức tạp. JavaScript “thêm hành vi” cho trang web, làm cho nó năng động và phản hồi.

Mối quan hệ giữa ba công nghệ này là cộng sinh. HTML cung cấp cấu trúc nền tảng, định nghĩa các thành phần. CSS kiểm soát giao diện và bố cục của các thành phần đó. JavaScript thêm tính tương tác và logic động. Mọi trang web hiện đại đều dựa trên sự phối hợp chặt chẽ của cả ba. Không có HTML, CSS và JavaScript không có gì để áp dụng. HTML tạo ra các đối tượng mà CSS và JavaScript sẽ tương tác.

Phiên bản Html

HTML không phải là một ngôn ngữ tĩnh mà đã trải qua quá trình phát triển qua nhiều phiên bản. Các phiên bản đầu tiên rất đơn giản, chủ yếu tập trung vào văn bản và liên kết. Qua thời gian, các phiên bản mới được giới thiệu để đáp ứng nhu cầu ngày càng phức tạp của web.

Phiên bản đáng chú ý nhất hiện nay là HTML5. HTML5 mang lại nhiều cải tiến lớn, bao gồm các thẻ ngữ nghĩa mới (như <article>, <section>, <nav>, <aside>, <footer>), hỗ trợ nhúng đa phương tiện (audio, video) trực tiếp mà không cần plugin, hỗ trợ đồ họa (Canvas, SVG), và các API mới cho phép xây dựng ứng dụng web phức tạp hơn. HTML5 đại diện cho chuẩn mực hiện đại trong việc viết “mã html là gì” và “định dạng html là gì“.

Kết luận

Qua bài viết, chúng ta đã cùng tìm hiểu “html là gì” – ngôn ngữ đánh dấu nền tảng, đóng vai trò bộ khung cấu trúc cho mọi trang web. Nắm vững HTML là bước khởi đầu thiết yếu để hiểu cách nội dung web được tổ chức và hiển thị, tạo cơ sở cho việc học CSS và JavaScript.

Dù không phải là ngôn ngữ lập trình, vai trò của HTML trong việc kiến tạo cấu trúc web là không thể thay thế, làm nền tảng cho mọi yếu tố hiển thị và tương tác. Đối với doanh nghiệp cần xây dựng nền tảng số vững chắc, am hiểu về HTML và các công nghệ web là yếu tố cần thiết.

WATF Media cung cấp các giải pháp phát triển web chuyên nghiệp, kiến tạo các nền tảng kỹ thuật số hiệu quả dựa trên sự am hiểu sâu sắc về HTML và toàn bộ hệ sinh thái web. Liên hệ WATF Media để được tư vấn về cách xây dựng website vững mạnh từ nền tảng HTML chất lượng cao.

CÔNG TY CỔ PHẦN DỊCH VỤ TRUYỀN THÔNG WATF
WATF Media – Chiến lược thông minh & Phát triển toàn diện
Trụ sở: 50A Trương Quốc Dung, Phường 10, Quận Phú Nhuận, TP. HCM
Hotline: 036.738.61.61
Email: truyenthongwatf@gmail.com

← Quay về trang Blog

Html là gì? Những điều cần biết về Html